مرور گذرا بر مقررۀ تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد
مقدمه
مشکل بیکاری چالش جدی در برابر رشد و توسعه اقتصادی یک جامعه پنداشته می‌شود و این مسؤلیت حکومت‌ها است که برای از بین بردن آن گام‌های مؤثر بردارند.
امارت اسلامی مشکل بیکاری در کشور را درک کرده و برای حل آن اقدامات اساسی انجام داده، یکی از آن‌ها وضع مقرره تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد است.
هدف این مقرره تشویق سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های کاری جدید از طریق مؤسسات تمویلات مالی خُرد در کشور است.
که به طور مختصر در مورد آن صحبت می‌کنیم.
مبنی
بانک مرکزی برای نخستین بار چارچوب تنظیم و مدیریت جامع برای تنظیم مؤسسات تمویلات مالی خُرد براساس احکام مواد ۷۰ و ۱۲۳ قانون این بانک ترتیب و وضع کرد.
بر اساس این مقرره، مؤسسات تمویلات مالی خُرد در سطح ملی، محلی و ولایت‌ها ایجاد خواهد شد.
اهداف
امارت اسلامی کاهش سطح فقر و بیکاری در کشور را مسئولیت و اولویت خود می‌داند، بر همین اساس، به منظور حمایت از تشبثات کوچک و ایجاد فرصت های شغلی جدید از سوی بانک مرکزی مقرره تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد وضع شده است.
هدف اساسی این مقرره ایجاد، حفظ و نظارت بر یک محیط (ایکوسیستم) پاسخ‌گو، شفاف و پایدار برای سکتور مالی خُرد به‌هدف دست‌یابی به رفاه اقتصادی مردم به ویژه فقرا است.
این مقرره برای گسترش سیستماتیک و رشد دوامدار سکتور تمویلات مالی خُرد ساختار اداری لازم را ایجاد کرده و بشکل منظم از آن حفاظت و نظارت میکند.
این مقرره در مورد مؤسسات تمویلات مالی خُرد و سایر مؤسسات که در بخش یادشده فعالیت دارند، شرایط صدور، تمدید، تعلیق و لغو جوازها را تعیین میکند.
همچنان علاوه براین کارکرد و اجراأت مؤسسات تمویلات مالی خُرد و ادارات تسهیل‌کننده این سکتور را تنظیم و نظارت میکند.
ساحه تطبیق مقرره
این مقرره بر مؤسسات تمویلات مالی خُرد (غیر سپرده‌گیر) و نهادهای تسهیل‌کننده که به‌منظور حمایت فعالیت تمویلات مالی خُرد طور مستقیم و یاغیر مستقیم فعالیت می‌کنند، قابل تطبیق است.
علاوه بر آن، این مقرره بر آن‌عده از بانک‌های تجارتی و نمایندگی‌های بانک‌های خارجی نیز قابل تطبیق است که خواهان ارائه خدمات تمویلات مالی خُرد از طریق دریچه خاص هستند، در خصوص دریچه تمویلات مالی خُرد فعالیت میکند.
شرایط صدور جواز
افرادی که خدمات تمویلات مالی خُرد ارائه می‌دهند یا خواهان ارائه چنین خدماتی هستند، قبل از آغاز فعالیت مطابق احکام این مقرره، جهت اخذ جواز به بانک مرکزی مراجعه کند.
آنان می‌توانند فورم درخواست را از نمایندگی‌های بانک مرکزی در مرکز و ولایت‌ها و یا از ویب‌سایت بانک دریافت کنند.
متقاضی مجوز مؤسسه تمویلات مالی خُرد مکلف است که فورم تعهد و شرایط را امضا کرده، همچنان اسناد مربوط به درخواست مجوز پس از ارائه به بانک مرکزی در جریان ۶۰ روز طی مراحل کند.
اسناد ناقص پس از اطلاعیه بانک مرکزی در جریان یک هفته باید اصلاح شود.
متقاضی مجوز باید چنین پلان تجارتی همه‌جانبه را تهیه کند که در آن مشخصات کامل سهم‌داران، سرمایه و منابع مؤسسه، بودجه موجود برای تأمین عملیات تمویلات مالی خُرد، نحوه و مکان تخصیص بودجه، حمایت از آگاهی و ظرفیت سازی استفاده کننده از طریق برنامه‌های آموزشی، عواید قابل پیشبینی، روش‌های مدیریت تهدیدات و برنامه‌های توسعه و پایداری شامل باشد، البته دوره تعین‌شده زمانی این پلان تجارتی باید حداقل سه سال باشد.
متقاضیان مجوز فعالیت مؤسسات تمویلات مالی خُرد مکلف اند که تحت یک نام تجارتی خاص، به عنوان یک مؤسسه مالی در ریاست عمومی ملکیت فکری و ثبت مرکزی وزارت صنعت و تجارت ثبت شود.
ساختار تشکیلاتی
تمامی مؤسسات و ادارات تمویل کنندۀ تمویلات مالی خُرد مکلف هستند تا برای پاسخ‌گویی کارکردها، شفافیت و حفاظت دوامدار، اصول مدیریت خوب را رعایت کند.
در این راستا انکشاف سیستم‌ها و طرزالعمل‌های مناسب مؤسسه یادشده رشد داده و دستورات بانک مرکزی را رعایت خواهند کرد.
مؤسسات تمویلات مالی خُرد مکلف هستند تا احکام این مقرره در ساختار تشکیلاتی خود رعایت کنند.
مؤسسات تمویلات مالی خُرد می‌توانند برای مشاوره شرعی کارمندان را استخدام کنند یا اجرای آن را در توافق با نهاد مشورتی انجام دهد، همچنان مشاور شرعی باید حداقل سند ماستری در رشته فقه و علوم اسلامی داشته باشد.
شرایط اعطای تمویلات مالی
مؤسسات تمویلات مالی نمی‌توانند بیشتر از یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار افغانی به یک مشتری پرداخت کند.
مؤسسات تمویلات مکلف هستند تا توانایی باز پرداخت مشتری را ارزیابی کرده و مطابق به پالیسی‌های داخلی خود عمل کند.
مؤسسه تمويلات مالی خرد مکلف است حين اعطاء تمويلات موارد شناخت مشتریان را طبق قانون جلوگیری از پول شویی و عواید ناشی از جرایم و مقرره مسؤلیت‌ها و اقدمات بازدارنده علیه پول شویی و تمویل تروریزم درنظر گیرد.
افرادی که بیش از ۲۰ هزار افغانی حمایت مالی بدست می‌آورد باید تذکره‌برقی داشته باشند.
مؤسسات تمویلات خُرد نمی‌تواند به مقروض که از عین مؤسسه ویا از سایر مؤسسات تمویل دریافت کرده باشد الی تصفیه تمویل قبلی تمویل جدید اعطا کند.
مجموع تمویلات کتگوری دوم ۴۰ فیصد از سبد تمویل (پورتفلیو) می‌باشد که ۱۰ فیصد آن را می‌توانند به تمویلات بیشتر از یک میلیون تخصیص دهند.
بانک مرکزی، می‌تواند شرایط و تخصیص سهمیه تمویلات را به‌هدف توسعه خدمات مالی و دسترسی عامه به تمویلات مالی خُرد حسب لزوم ذریعه متحدالمال‌ها طور متفاوت وضع کند. معاملات تمويل مؤسسات تمويلات مالی خُرد به واحد پول افغانی اعطا شود.
نتیجه‌گیری
امارت اسلامی کاهش فقر، بیکاری و فراهم‌سازی زمینه کار برای مردم را مسوولیت و اولویت خود می‌داند و براساس همین مقرره نظارت و تنظیم مؤسسات تمویلات مالی خُرد وضع کرد.
تمویلات مالی خُرد از سوی نهادهای مالی ویژه از طریق تجارت یا سایر فعالیت‌های اقتصادی به افراد و جوامع کم درآمد به‌منظور کسب عواید فراهم می‌شود که ایجاد اصول و مقررات برای تمویلات مالی خُرد در ایجاد نظم و شفافیت نقش مهم ایفا میکند.
با ایجاد این مقرره از سوی بانک مرکزی بسیاری از مؤسسات تمویلات مالی خُرد آغاز به فعالیت خواهند کرد.
در نتیجه، هزاران تن در بخش‌های مختلف تمویلات مالی خُرد بدست خواهند آورد و تشبثات را آغاز خواهند کرد، با این کار از یک سو سطح بیکاری کاهش می‌یابد و از سوی دیگر مقدار زیادی از اسعار خارجی، سرمایه‌گذاری‌های خارجی و همچنین تجارب کشورهای توسعه یافته در زمینه‌های مختلف را به کشور جلب خواهد شد.
تمام فعالیت‌ها می‌تواند به اقتصاد ملی افغانستان کمک قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.