چین کې د “یو کمر بند یوه لاره نوښت” د انرژي وزیرانو په درېیم کنفرانس کې د اوبو او انرژي وزیر ملا عبداللطیف منصور ګډون ګډون او وینا کړې.
یاد کنفرانس ته د ملا عبداللطیف منصور د وینا بشپړ متن په لاندې ډول دی:
درنو حاضرینو!
د برېښنا انرژي په سکټور کې نړیوالو همکارانو …
السلام علیکم ورحمة الله و برکاته!
خوشحاله یم، چې د افغانستان د نوي رغنیز بدلون په پړاو کې د انرژي د سکټور د مدیریت او تنظیم ستر او عظیم مسولیت په لرلو سره په دغه برخه کې د آبادۍ د کاروان غړی یم.
له نېکه مرغه په تېرو درې وروستیو کلونو کې مو د برېښنا انرژي د پر ځان بسیا کېدو په لور ستر ګامونه اخېستي او د هېواد د ښېرازي په لور لا نور ورګړندي کیږو.
د الهي نصرت په ملتیا، وروستي پرمختګونه د برېښنا انرژي لپاره ډاډمن او ارزښتناک پړاوونه دي، چې په پلي کېدو سره يې د انرژي وړتیا لوړېږي او په ټوله کې د برېښنا د کموالي تشه کمېږي.
د افغانستان اسلامي امارت دغه ټکي ته په پام او د هېواد د برېښنا د کموالي اصل ته په پاملرنې سره هوډ لري، چې خپله فعاله ونډه د هېواد د بیارغونې د کاروان په روان بهیر کې ولري او ځان ورڅخه وروسته پرې نږدي.
درنو حاضرینو!
لکه څرنګه چې معلومه ده، د لومړنیو اټکلونو او سروې ګانو له مخې، افغانستان کولای شي نږدې ۳۱۸ ګیګاواټه برېښنا د نوې کیدونکې انرژي له سرچینو څخه تولید کړي، چې پکې د اوبو سرچینې (۲۳۰۰۰ میګاواټه)، د باد د انرژي سرچینې (۶۷۰۰۰ میګاواټه)، لمریزه انرژي (۲۲۲۰۰۰ میګاواټه)، جیوترمل انرژي (۳۰۰۰ څخه تر ۳۵۰۰ میګاواټه)، بایوماس انرژی (4000 میګاواټه) شاملې دي.
موږ تمه لرو، چې د هېواد د برېښنا انرژي بازار به په راتلونکو لسیزو کې د یادو مواردو په پام کې نیولو سره ښه وده وکړي، مونږ د افغانستان اسلامي امارت د ستراتیژیکو موخو او لید لوري رښتیا کولو او د برېښنا قانون پلي کولو په موخه خپل پنځه کلن پلان او د نوې کېدونکې انرژي تګلاره جوړه کړې چې د نوې کېدونکې انرژي اصلي تګلاره کې د هېواد پراختیایي برنامو وړاندوینه کوي.
مونږ په دې باور یو، چې ډاډمنې برېښنا ته لاسرسی، خوندیتوب، د انرژي امنیت، او د انرژي په وړاندې کولو کې تعادل، د افغاني ټولنې د اقتصادي او ټولنیز پرمختګ لپاره اړین شرطونه دي.
مونږ خپلې برنامې داسې جوړې کړې تر څو د کورنیو سرچینو څخه د انرژي تأمینول لوړ کړي او د کلیوالو سیمو، لرې پرتو بانډو، د ولایتونو مرکزونو او نورو د مصرف سره سم، د برېښنا انرژي تأمینول لا ښه کړي.
همدارنګه د برېښنا انرژي د جذب وړتیا، د نننیو لومړیتوبونو په تناسب د انرژي د پروژو، د تجارتي مناسب موډلونو ډیزاین او د هغو پلي کول او د مارکېټ د پراختیا پیاوړي کوونکو مشخصول پکې شامل دي.
د افغانستان ستراتیژیک جغرافيايي موقعیت:
افغانستان د منځنۍ آسیا، سویلي آسیا او منځني ختیځ په اوږدو کې پروت هېواد دی، چې د سیمه ییز اتصال لپاره یو مهم ځمکنی پل برابروي. دا دریځ افغانستان د چین د یو کمربند له لارې یو اړین شریک جوړوي، ځکه چې دا کولای شي، د ځمکې له لارې سوداګریزې اړیکې او د انرژي دهلېزونه آسانه کړي، چې چین له اروپا سره نښلوي.
د واخان دهلېز پرانیستل:
د واخان دهلېز پرانیستل به د افغانستان او چین اړيکې نورې هم پراخې کړي. دا لاره د افغانستان شمال ختیځ د چین د سینکیانګ له سیمې سره نښلوي او د سوداګري او انرژي د همکارۍ یوه نوې دروازه خلاصوي. دغه دهلېز به د زیربناوو، پراختیا او د پولې په اوږدو کې سوداګري او د افغانستان له لارې د چین او منځنۍ آسیا تر منځ لوژیستیکي راکړې ورکړې ته وده ورکړي.
د انرژي همکاري او سرچینې:
افغانستان د پام وړ غیر استعمال شوې طبیعي زیرمې لري، طبیعي ګاز او منرالونه د نړۍ د انرژي د لیږد لپاره مهم عناصر دي. د چین هېواد سره زمونږ د هېواد د انرژي د سکټور د همغږۍ هڅې کولای شي د دواړو هېوادونو د ګټو لپاره دا سرچینې خلاصې کړي او د سیمه ییزې انرژي د امنیت ملاتړ وکړي. د انرژي په پروژو کې د افغانستان ښکېلتیا هم کولای شي، زموږ د هېواد د اقتصاد د پياوړتیا سبب او د کار موندنې لپاره مناسب بستر شي.
د منځنۍ آسیا د انرژي د رسولو په سلسله کې د افغانستان رول:
د ترکمنستان او ازبکستان په ګډون د منځنۍ آسیا د انرژي له پلوه بډایه هېوادونو ته د افغانستان نږدېوالی، د انرژي په شبکو کې د یوه مهم غړي په توګه موقعیت لري. د پایپ لاینونو او د انرژي د زیربناوو په پراختیا سره، افغانستان کولای شي له منځنۍ آسیا څخه چین او جنوبي آسیا ته د انرژي د صادراتو د یوې لارې په توګه اغېزمن کار وکړي.
سیمه ییز تجارت او اقتصادي ادغام ته وده ورکول:
په اقتصادي او تجارتي وصل کېدو سره به چین زموږ د هېواد د زیربنا په ښه کولو، د سوداګري د آسانتیا، او بازار ته د لاسرسي په زیاتولو سره د سیمه ییزې اقتصادي ودې په لاره اچولو کې مرسته وکړي. دا ادغام به د انرژي، کانونو او د ځمکني ترانسپورت په برخو کې د لا زیاتو همکاریو لامل شي، چې افغانستان به د سیمه ییزې سوداګري لپاره د یوه مهم مرکز په توګه خپل ځای پيدا کړي.
د چین هېواد له لوري د یو کمربند او یوې لارې په توګه له افغانستان سره نږدې کېدل:
زموږ رغنده ګډون د یو کمربند او یوې لارې په توګه په آسیا، اروپا او افریقا کې د اتصال د زیاتولو لپاره د چین له اوږدمهاله ستراتیژیک لید سره سمون لري. د انرژي په برخه کې د همکاري، سوداګري او د زیربناوو په پراختیا سره، افغانستان کولای شي د چین د پراخو جیوپولیټیک او اقتصادي موخو په ملاتړ کې مهم رول ولوبوي. جنوبي آسیا او هاخوا ته د تګ لاره همداشان او تر وصل وروسته په سیمه کې د برېښنا انرژي د ګډ مارکېټ رامینځته کول یو بل ګټور ګام بللی شو.
دغه راز له پخوانۍ ژمنې سره سم د صنعتي هېوادونو له خوا د دوامدارې انرژي په تولید سره زمونږ د هېواد د انرژي د سکټور پراختیا او د ګلخانه يي ګازاتو کمول چې افغانستان ورڅخه رنځ وړي.
باید یادونه وکړم چې د افغانستان ستراتیژیک موقعیت کولای شي د یوه ارتباطي پل په توګه کار وکړي، چې په دې سره منځنۍ آسیا له جنوبي آسیا سره ونښلوي، د سوداګري، زیربناوو پراختیا او د انرژي د لېږد لپاره نوي فرصتونه پرانیزي. یاد هېوادونه د یو کمربند او یوې لارې په توګه د افغانستان له خاورې څخه د سیمه ییز اتصال د پراختیا لپاره کار واخلي، چې ګټې یې له نږدې ګاونډیانو څخه د سویلي آسیا بازارونو ته پراخیږي.
د سیمې سولې او ثبات ته د افغانستان ژمنتیا:
د یو کمربند او یوې لارې په څیر په سیمه ییزو پروژو کې په فعاله توګه د ښکېلتیا له لارې، افغانستان په سیمه کې د سولې، ثبات او اقتصادي پرمختګ لپاره خپله ژمنه څرګندوي. دا همکاري کولای شي سیاسي ثبات ته وده ورکړي او په سیمه کې د مهمو زیربناوو پانګونې لپاره امنیت تضمین کړي.
ظرفیت پيدا کول او له نړیوالو سره همغږي کېدل:
لکه څرنګه چې څرګنده ده، افغانستان له نوې تکنالوژۍ سره د همغږو برنامو لرل خپل ستراتیژیک اهداف بولي، غواړم چې له دغه فرصت څخه په ګټې اخیستنې سره یادونه وکړم چې د چين هېواد او نور سیمه ییز هېوادونه کولای شي د لنډ مهاله او منځ مهاله پروګرامونو په ترڅ کې زموږ تخنیکي همکاران وروزي او د ظرفیت په لوړولو او نړۍوالو تجاربو په تر لاسه کولو کې همکاري وکړي.